Agroforestry
Agroforestry is een landbouwsysteem waarbij houtige gewassen worden gecombineerd met akkerbouw of veeteelt. Dit kan variëren van rijen met bomen langs perceelranden of als productieve houtige akkerrand tot boomstroken van meerdere lagen en soorten. Dat laatste lijkt wat meer op een voedselbos, een systeem waarbij met meerdere lagen een natuurlijk systeem van een bosrand wordt nagebootst, met eetbare planten en bomen. Agroforestry of een voedselbos levert een bijdrage aan je verdienmodel.
Voordelen agroforestry
Agroforestry biedt zowel ecologisch als economisch voordelen. Bomen leveren een positieve bijdrage aan de waterhuishouding en het bodemleven, geven beschutting voor vee en dragen bij aan de biodiversiteit. En dat komt weer ten goede aan de biologische en economische weerbaarheid van het boerenbedrijf.
Je kan bijvoorbeeld voerderhagen en windhagen rondom je weiland plaatsen. Voederhagen blijken geschikt voor koeien die ervan eten. De koeien krijgen zo de mineralen en andere voedingsstoffen binnen waar ze behoefte aan hebben. Ook worden notenbomen in weilanden geplant voor opbrengst van noten, verbeteren van de bodem, schaduw voor de dieren en bij droogte betere grasopbrengst.
Wil je hulp met een bedrijfsplan maken? Meld je aan voor gratis advies.
Vormen van agroforestry
Je kan er voor kiezen om agroforestry deels te integreren op perceelsniveau of volledig over te stappen. Het ligt aan jouw eigen wensen en behoeften als boer. De keuze is ook afhankelijk van de fysieke mogelijkheden zoals je bodemsoort en grondwaterstand.
Ervaringen met agroforestry
In de provincie Utrecht zijn deze boeren actief bezig met agroforestry:
Ron van Zandbrink heeft een biologische melkveehouderij in Stoutenburg. Hij is aan de slag gegaan met agroforestry. Als voorbeeldbedrijf staat zijn deur altijd open voor demonstraties. Hou de agenda in de gaten. Ron vertelt over zijn ervaringen in de Agraaf. Ook deelt hij zijn ervaring in een webinar van Natuur en Mileufederatie Utrecht (NMU):
Uitgeschreven tekst lezen
In deze webinar vertelt melkveehouder Ron van Zandbrink over zijn ervaringen met agroforestry
Ramona Schalkwijk uit Montfoort heeft als doel om met haar bestaande melkveebedrijf naar een (bio)diverse en natuurinclusieve bedrijfsvoering te gaan. Ze heeft onder andere walnotenbomen, bessenstruiken en voederbomen voor haar koeien aangeplant. Ze organiseert ook regelmatig excursies.
Buiten Utrecht vind je de Hanne Hoeve. Deze boerderij in het Brabantse Westerhoven is het eerste professionele agoroforestrybedrijf in Nederland. Jan en Hanne laten zien dat er markt is voor walnoten en dat de bomen bijdragen aan het welzijn van hun koeien en aan de waterhuishouding. De keuze voor een eigen productielijn blijkt een goede te zijn geweest: ze halen inmiddels twee derde van hun inkomsten van de boerderij uit de verkoop van de walnoten(olie). Vanuit het trajectplan Duurzame Landbouw met Natuur is een excursie georganiseerd naar de Hanne Hoeve. Lees het verhaal van de Hanne Hoeve.
Hulp en tips agroforestry
Agrariërs in de provincie Utrecht kunnen vanaf 1 januari 2023 subsidie aanvragen voor de aanleg van een agroforestry systeem. Lees meer over de subsidie. Je kunt je ook aanmelden bij de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) om een agroforestry proefperceel aan te leggen. De NMU helpt je een plan te maken en het proefperceel aan te leggen op je eigen terrein. Zo kun je klein beginnen om te zien wat agroforestry jou te bieden heeft.
Wil je eerst laagdrempelig starten met de aanplant van een aantal bomen? Plan Boom helpt je graag met het vinden van financiën, vrijwilligers om te helpen met planten en denkt mee over boomsoortkeuze. Vul bij interesse het formulier in of neem contact op met Isabel Kruisheer: i.kruisheer@nmu.nl.
In de provincie Utrecht loopt het driejarige programma ‘Kennisdeling regeneratieve landbouw’ bij boerderij Schevichoven in Leersum. Je leert alles over agroforestry, regeneratieve landbouw en wat dit voor jouw bedrijfsmodel kan betekenen.
Het landelijk Agroforestry Netwerk Nederland werkt in verschillende projectgroepen aan kennisonwikkeling en -deling over agroforestry en voedselbossen. Op de website Agroforestry Nederland vind je informatie over onder andere wet- en regelgeving, ontwikkelen van de afzet en aanbod van excursies.
Gesprek met een plattelandscoach
Ben je enthousiast geworden en wil je agroforestry op (een deel van) je bedrijf toepassen, maar ga je graag nog in gesprek met een expert? Geef je dan op voor een coachingstraject met een plattelandscoach. Je krijgt 25 uur aan coaching en specialistisch advies. Daar hoef je geen eigen bijdrage voor te betalen.
Deelnemen aan agroforestry onderzoek?
Wil je bijdragen aan een onderzoek naar het verdienmodel van Agroforestry? Voor de PPS Verdienmodellen Agroforestry is de provincie Utrecht nog op zoek naar agrariërs. Deelnemers worden ondersteund bij het ontwerp en de aanleg van een agroforestry systeem. Neem bij interesse contact op met Nienke Gerrits: nienke.gerrits@provincie-utrecht.nl.
Factsheets en stappenplannen
Voordat je begint aan het ontwerp van je agroforestry systeem moet je weten of je een vergunning nodig hebt of dat je met afwaardering van je grond te maken hebt. Lees meer hierover in deze factsheet van de Universiteit van Wageningen (WUR).
De WUR heeft meer factsheets over agroforestry met informatie over onder andere financiële opbrengst en klimaatcompensatie.
En wil je weten welke boomsoort geschikt is voor jouw erf? Bekijk dan deze tool van Agroforestry Vlaanderen.
Meer informatie
Er is nog meer informatie beschikbaar over agroforestry. Dit lees je in deze factsheet die is ontwikkeld vanuit het trajectplan Duurzame Landbouw met Natuur.